Öğrenilmiş Çaresizlik Nedir? Örnekleri

Son günlerde sıkca duyduğumuz öğrenilmiş çaresizlik nedir? Öğrenilmiş çaresizlik örnekleri ve deneyleri için yazımızın devamını inceleyin.

Öğrenilmiş Çaresizlik Nedir?

Öğrenilmiş çaresizlik; bireylerin sürekli olarak olumsuz durumlar yaşaması sonucunda kişinin bu durumu değiştirme fırsatları olmasına rağmen değiştirmeyi bırakması anlamına gelmektedir.

Terim ilk olarak 1967 yılında Amerikalı Psikologlar Prof Dr Martin Seligman ve Steven Maier tarafından ilginç bir deney sonucunda ortaya atılmıştır.

Öğrenilmiş Çaresizlik Belirtileri Nelerdir?

Öğrenilmiş çaresizlik belirtileri yaygın olarak aşağıdakileri içerir.

• Yaşanan travmatik ve ya stresli olaylarda kontrol eksikliği hissetmek,
• Özgüven kaybı,
• Yardım istememek,
• Düşük benlik saygısı,
• Motivasyon kaybı,
• Hayal kırıklığı duygusu,
• Başarısızlık duygusu,
• Kolay pes etme ve vazgeçme.

Öğrenilmiş Çaresizlik Neden Olur?

Nedenleri kişiden kişiye göre değişilik gösterebilmektedir. Bunlar;

• Travma,
• Stres,
• Depresyon,
• Aşağılanma hissi,
• İnsanlara güven kaybı,
• Aile içi şiddet
• Çocukluk çağında yaşanan ihmal,
• İstismar.

Uzmanlar psikolojik sağlık sorunundan ziyade bir tür düşünce bozukluğu olarak kabul etmektedirler.

Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri

Seligman Deneyi

Martin Seligman ve Steven Maier köpeklere hayvan davranışları ile ilgili bir araştırma yürütüyorlardı. Araştırmada köpeklere zararsız derecede elektrik şoku verilmesini içeren bir deney yapılıyor. Köpekler 3 gruba ayrılıyor.

Birinci grup kaçış grubu

Kabin içine yerleştirilen köpeklere 500 voltluk zararsız elektrik şoku uygulanmış. Yapılan deneye göre bu kabin içerisinde birde şoku kesen düğme bulunuyordu. 30 saniye içinde düğmeye basılmazsa elektrik şoku kendiliğinden kesiliyor. Köpekler çok kısa bir sürede düğmeye basmayı öğrenmişler.

İkinci grup boyunduruk grubu

Boyunduruk grubu köpeklere, kaçış grubundaki köpekler ile aynı şartlar altında elektrik şoku veriliyor. Ancak köpekler kabinde bulunan düğmeye bassalar bile şok kesilmiyordu. Şok süresi kaçış grubu ile aynı sürededir. Köpekler paneldeki düğmeye basmayı bir süre sonra bırakıyorlar.

Üçüncü grup kontrol grubu

Bu gruptaki köpekler elektrik şokuna maruz bırakılmamıştır.

24 saat sonra sırası ile tüm köpekler üzerinden atlaması mümkün bir ile kapalı alana alınıyor. Deneye göre köpeklere 10 kez şok verilecekti. Köpeklerin çitin üzerinden atlaması ve elektrik şokundan kurtulması ümit ediliyordu. Kaçış ve kontrol grubu kurtulmada hemen hemen aynı başarıyı gösterirken, Boyunduruk grubundaki 8 köpekten 6 ‘sı çitin üzerinden atlayıp kurtulmayı başaramadı. Deneyin sonucuna göre boyunduruk gurubundaki köpekler 1 hafta sonra bile çitin üzerinden atlamadılar. Elektrik şokundan kurtulamayacaklarına inanmışlar ve öğrenilmiş çaresizlik yaşıyorlardı.

Maymun Deneyi