Tükenmişlik Sendromu Belirtileri ve Tedavisi

Kendinizi çaresiz, yorgun, hayal kırıklığına uğramış hissediyorsanız tükenmişlik sendromu belirtileri yaşıyor olabilirsiniz. Stresli yaşam koşulları ve hayır diyememek tükenmişlik sendromu nedenleri arasında en önemli etkenlerdir.

Yapılan araştırmalara göre tükenmişlik yaşayan kişilerin grip gibi benzeri hastalıklara karşı bağışıklık sisteminin daha zayıf olduğu gözlemlenmişdir. Bununla birlikte panik atak, depresyon, öfke kontrol bozukluğu, kaygı bozukluğu, özgüven eksikliği gibi psikolojik sorunlara zemin hazırlamaktadır.

Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Tükenmişlik sendromu; yoğun stresli yaşamın neden olduğu duygusal, fiziksel ve zihinsel bitkinlik halidir. Ayrıca sendromu yaşayan kişiler iş, aile ve sosyal hayatından keyif alamaz durumdadır. Halk arasında burnout sendromu olarak da adlandırılmaktadır.

Tükenmişlik kavramı ilk olarak 1974 yılında Psikolog Herbert Freudenberger tarafından The Hing Cost of High isimli kitabında ortaya atılmıştır. Freudenberger, tükenmişliği ” özellikle kişinin amaca veya ilişkiye olan bağlılığının veya inancının kalmadığı durumlarda motivasyonun kalmaması olarak tanımlanmıştır.

Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Tükenmişlik sendromu belirtileri duygusal, zihinsel ve fiziksel olabilmektedir.. Bununla birlikte belirtiler sinsice yani yavaş yavaş kendisini gösterebimektedir. En yaygın görülen belirtiler ise:

• Sürekli yorgunluk ve bitkinlik,
• Karamsarlık ve umutsuzluk,
• Değersizlik hissi,
• Alınganlık,
• Yalnızlık hissi
• Unutkanlık ve dalgın ruh hali,
• Özgüven kaybı,
• Endişe ve kaygı hissi,
• Karar vermede zorlanma,
• Güven problemleri,
• Kişinin kendini izole etmesi,
• Sinirli ruh hali,
• Olumsuz düşünceler,
• Bedensel tükenmişlik
• Duygusal tükenmişlik,
• Zihinsel tükenmişlik,
• Odaklanma sorunu,
• Dikkat dağınıklığı,
• İşleri sürekli erteleme veya daha fazla çalışma,
• Günlük hayata ilgi kaybı,
• Düşük bağışıklık,
• Kabızlık ve ishal gibi sindirim sistemi sorunları,
• Yüksek kan basıncı ve kalp çarpıntısı,
• Nefes almada güçlük,
• Uyku bozuklukları,
• Nedensiz vücut ağrıları,
• Baş ağrısı,
• İntihar düşüncesi.

Tükenmişlik Sendromu Evreleri Nelerdir?

İlk evre (İdalistlik), ikinici evre, üçüncü evre, son evre (Apati) olmak üzere tüksenmişik sendromu evreleri 4 aşamadan oluşmaktadır.

İlk evre: Bu evrede kişi hayattan oldukca olumlu beklentiler içindedir. Yoğun sorumluluk alır ve bu sorumlulukların altında kalabilir. Aldığı sorumlulukları yerine getirmek için çok çaba gösterir ve hayatının merkezine koymayı önemsemez.

İkinci evre: Kişi yavaş yavaş enerjisini kaybeder ve kendisini yorgun hissetmeye başlar. Bu evrede tüm çalışmalarına rağmen kişi emeğinin boşa olduğunu ve beklentileri karşılayamadığını düşünür.

Üçüncü evre: Bu aşamada kişide umutsuzluk, erteleme, hayattan geri çekilme ve içene kapanma görülür. Bununla birlikte duygusal olarak çöküşe geçtiği için öfke kontrol problemleri, uyku bozuklukları görülmektedir.

Dördüncü evre: Tükenmişlik sendromunun son evresi apati evresidir. Bu aşamada olan kişiler geçmişte olan olayları kafasından çıkaramaz ve geleceğe karşı çok fazla umutsuzlukları vardır. Hayatının kötü gittiğini ve bunu değiştiremeyeğini düşünür ve öğrenilmiş çaresizlik içindedir. Hayattan izole bir hayat yaşamayı tercih edebilir ve sorumluluk almaktan ve yerine getirmekten kaçınabilir.

Tükenmişlik Sendromu Neden Olur?

Tükenmişlik sendromu nedenleri çevresel, yaşam tarzı, kişilik özellikleri ile ilgili olabilir. Profesyonel veya ev işlerinde fazla çalışmak, hasta aile fertlerine bakmak, üzücü toplumsal olaylara maruz kalmak tükenmişlik sendromuna neden olabilmektedir. Örneğin; sağlık çalışanlarının hastalarını iyileştirememesi ve sürekli kayıp vakaları ile karşı karşıya kalması sebepleri arasında olabilir.

Stres: Sürekli stresi iş hayatı ve yaşam tarzı tükenmişlik sendromuna neden olabilmektedir. 

Kişilik özellikleri: Yapılan araştırmalara göre A tipi kişilik özelliklerine sahip kişilerde tükenmişliğe daha yatkın olduğu görülmektedir. Rekabetçi yapıya sahip A tipi kişilik özellikleri; Mükemmelliyetçilik, ben-merkezli ve başarı odaklı ve işkolik yapıya sahiptir.

Hayır diyememek: Kişilerde tükenmişlik görülmesinin en büyük nedenleri arasında hayır diyememektir. Hayır demeyi başaramayan kişiler profesyonel hayatında ve normal hayatlarında aşırı sorumluluk alırlar ve bu durum onlar için yıpratıcı olabilir.

Beklentiler: Tükenmişlik kavranının isim babası Freudenberger’e göre hayattan beklentiler ve idealler ile tükenmişliğin yakından ilişkili olduğunu belirtmiştir. Kişiler beklentilerini gerçekleştiremedikleri zaman yorgunluk ve hayal kırıklığı yaşayabilir ve tükenmişliğe sürüklenebilir.

İş Hayatı: Duygusal taleplerin yoğun olduğu meslek gruplarında (Doktor, hemşire,polis, asker, öğretmen, sosyal hizmet uzmanı, gardiyan vb) uzun dönem çalışmaktan kaynaklanan yıpranmışlık hissi, ümitsizlik, çaresizlik ve hayal kırıklıklarının daha çok görüldüğü gözlemlenmiştir.

Ekonomik sorunlar: Kişiler çok çalışmalarına ve aşırı iş yükü almalarına rağmen hala ekonomik sorunlar yaşadığı zaman karamsarlığa kapılabilir ve tükenmişlik batağına sürüklenebilirler. Bununla birlikte aşırı iş yükü başlı başına sendromun nedenlerindendir.

Hasta bakımı: Yakın hasta bir aile bireyinin bakımı kişiler için oldukca yıpratıcı ve yorucu olabilmektedir. Bununla birlikte çocuktan kaynaklı anne ve babalarda da burnout sendromu olabilmektedir.

Tükenmişlik Sendromu Tedavisi

Tükenmişlik sendromu tedavisi için nedenleri, erken tanı ve kişinin farkındalığı çok önemlidir. Çoğu zaman kendisini sinsice gösterdiği için kişiler çok tedavi seçeneklerine başvurmazlar. Kişlerin hayatını derinden etkileyebilen burnout sendromu tedavisi mümkün psikolojik rahatsızlıklar arasındadır. Yaşam tarzı değişiklikleri ile beraber, psikoterapi ve ilerlemiş evreler için ilaç tedavisi uygulanabilir.

Psikoterapi: Uzmanlar tarafından sıklıkla tercih edilen ve etkili terapi yöntemlerindendir. Psikolog tarafından öncelikle sendromun nedenlerinin ortaya çıkarılması ve kişinin çabasıyla beraber sendromun ortandan kaldırılması sağlanır.

İlaç tedavisi: İlerlemiş evrelerde kişinin rahatlaması ve yaşam kalitesinin artması için psikiyatri doktorları tarafından ilaç reçete edilebilir. Ancak sadece ilaç tedavisi ile çözülecek bir rahatsızlık değildir.

Tükenmişlik Sendromu Nasıl Geçer? Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Tükenmişlik sendromunun geçmesi için psikolojik destek almak ile birlikte kişinin yaşam tarzında yapması gereken değişikliklerde önemlidir.

Kendinize Zaman Ayırın

Gün içerisinde kendinize 10 dakikada olsa zaman ayırmanız stresi engeller zihninizi boşaltmanıza yardımcı olur. İş yerinizde veya günlük hayatınızda kahve molası veya kısa yürüyüşler size iyi gelecektir.

Egzersiz Yapın

Hergün 30 dk. yürüyüş yapmak ruh ve beden sağlığı açısından oldukca sağlıklıdır. Stresi yönetmenize ve gevşemenize yardımcı olur.

Düzenli Uyuyun

Sağlık açısından uyku çok önemlidir. Her gün en 8 saat uyumaya özen gösterin.

Kitap Okuyun

Yapılan araştırmalara göre her gün 15 dk. kitap okumak stres seviyesini düşürüyor. Bununla birlikte etkili bir şekilde zihninizi boşalmanıza ve rahatlamanıza yardımcı oluyor.

Hobi Edinin

Sevdiğini bir hobi ile ilgilenmek kendinize zaman ayırmak için iyi bir neden olabilir. Hobinizle ilgilenirken biraz hayatınızdan uzaklaşmak kendinizle kalmak her zaman iyi gelecektir.

Sağlıklı Beslenin

Sağlıklı beslenmek için bol sebze ve meyve tüketimi stres seviyesini azaltır ve serotonin (mutluluk) hormonu salgılamanıza yardımcı olacaktır.