Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir? Belirtileri ve Özellikleri
Şizoid kişilik bozukluğu kendi duygularına ve diğer duygulara kayıtsızlık durumudur. Hayatlarının büyük çoğunluğunu sosyal izolasyon içerisinde geçirirler.
Yazar: Psikolog Nazlı Şarkan Özkanat
Şizoid olan kişiler genellikle bozukluklarının bilincinde değildirler bu yüzden profesyonel kişilerle çok nadiren iletişime geçmek isterler.
Genellikle içine kapanık ve mesafeli olurlar, sosyal bağları oldukça zayıftır genellikle sosyal aktivite, dialog durumlarından kaçınırlar.
Duygularını yansıtmakta oldukça zorlanırlar bu yüzden yakın kişisel ilişki kurmaktan oldukça yoksundurlar. Toplumda kadınlara göre erkeklerde daha fazla görüldüğü varsayılmaktadır.
Ayrıca şizoid kişilik bozukluğu ile mücadele eden bireyler depresyona daha meyillidirler.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri ve Özellikleri
Bireyler aslında ne kadar bu bozuklukların farkında olmasalarda kendilerinin farklı olduğunu hissetmektedirler. Bazı şizoid olan bireyler kendilerini duygularım yokmuş gibi hissediyorum vs. ifade kullanabilirler. Şizoid kişilik bozukluğu belirtileri ve özelikleri;
Yüz ifadeleri monotondur ve insanlarla çok nadir iletişim kurarlar kısa cümleler seçerler.
Kendilerine ait özel bir dünyaları vardır ve o dünyalarına kimseyi dahil etmek istemezler. Bir kişi özel alanlarına dahil olmak isterlerse bundan oldukça rahatsızlık duyup bunalma yaşarlar.
Diğer bireylerle onların istek ve arzularına göre değil kendi istekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda iletişim kurmaya çalışırlar eğer bunu yapamazlarsa insanlarla iletişimi kesebilirler.
Carl Gustav Jung’a göre temel bir kişilik özelliğinin yok sayılması ve bastırılması başka bir kişilik özelliği tarafından ödünlenir. Yani eğer duygusal yönü bastırılıyorsa bu bireyin düşünsel yönü gelişmiş olabilmektedir. Buna bağlı olarak şizoid kişilerin matematik, fizik, ekonomi ve benzeri alanlarda başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Fakat kalabalık ve sosyal ortamda gözükmek istemezler ve bu yönleri zayıftır.
Kendilerini dizi kitap film gibi konularda ele alınan ilişkilere baktıkları zaman farklı olduklarını anlamaktadırlar. Eleştiri veya reddedilme duygusu ile karşı karşıya kaldıkları zaman bu gibi durumlarda kayıtsız kalırlar. Sosyal normlara ve beklentilere aynı şekilde kayıtsız kalırlar. Toplum tarafından bazen Şizoid kişilik bozukluğu ile Şizofreni oldukça karışabilmektedir fakat bu iki bozukluğu ayıran iki önemli faktör vardır.
Birinci faktör bu bozukluğu yaşayan kişiler çok nadir olarak halüsinasyon ve paranoya yaşarlar. İkinci faktör ise şizofreni ile mücadele eden bireyler sağlıklı bir şekilde cümle kuramazlar. Cümleleri oldukça anlamsızdır. Fakat şizoid kişiler her ne kadar kısa cümleler kursalarda bu cümleler anlaşılır olur.
Ayrıca Şizoid kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde alkol ve madde bağımlılığı oldukça az görülmektedir.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedenleri
Genetik ve çevresel faktörlerin bu bozuklukta rolü büyüktür fakat şizoid kişilik bozukluğunun nedenleri tam olarak bilinmemektedir.
Kişilik, kalıtsal özellikler ve eğilimler, çocukluk deneyimleri, ebeveynlik eğitim sosyal etkileşimler gibi faktörler bu bozuklukta oldukça rol oynar. Şema Terapi ekolünde Şizoid kişilik bozukluğu bu şemalardan ‘Duygusal Yoksunluk Şeması’ başlığı ile kategorilendirilmiştir.
Şema terapiye göre duygusal yoksunluk, olumlu veya olumsuz hiçbir duyguyu hissedememe durumudur. Bu yüzden duygusal yoksunluğu ihmal edilmiş çocuğun kendisini yalnız hissetmesinden daha derin olarak kendisinin her zaman yalnız kalacağına inanmasıdır. Bu yüzden bu durumla başa çıkabilmek için dış dünyadan ve duygularından kendini zarar görmemek için soyutlamaktadırlar.
Şizofreni veya bipolar bozukluk gibi genetik veya biyolojik bozukluklardan değildir. Genellikle 1-3 yaş arasındaki yanlış ebeveyn tutumlarına bağlanmaktadır.
Ebeveynlerin çocukla yeterli göz teması kurmaması, dokunmaması, oynamaması, herhangi bir şekilde vakit geçirmemesi kısacası çocuğu duygusal olarak besleyememek bu bozuklukta belirleyicidir. Çünkü bu koşullar altında çocuk kendi duygusal dünyasını geliştiremez fakat Şizoid bozukluğun oluşması için bu olumsuz tutumların çok uzun sürmesi gerekir.
Heinz Kohut’a göre bir çocukta kişilik bozukluğunun gelişebilmesi için her iki ebeveyninde ciddi anlamda ruhsal sorunlar yaşaması gerekir eğer sadece bir ebeveyn sağlıklı ise çocuk sağlıklı ebeveyne yönlenebilir ve kişilik bozukluğu gelişmeyebilir.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Şizoid kişilik bozukluğunun tedavisi zor olabilmektedir. Bozukluğu olanlar nadiren tedavi ararlar ve bir terapistle çalışma ilişkileri geliştirmeyi zor buldukları için psikoterapi ile mücadele edebilirler. Şizoid kişilik bozukluğunu karakterize eden sosyal izolasyon da destek ve yardım bulmayı zorlaştırır.
Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler, entelektüel, mesleki veya eğlence amaçlı arayışlara odaklanan ilişkiler kurmayı daha kolay bulabilir çünkü bu tür ilişkiler kendini ifşa etmeye ve duygusal yakınlığa dayanmaz.
Anksiyete ve depresyon gibi şizoid kişilik bozukluğunun bazı semptomlarını tedavi etmek için ilaçlar kullanılabilir. Bu tür ilaçlar genellikle bilişsel davranışçı terapi (CBT) veya grup terapisi gibi diğer tedavi seçenekleriyle birlikte kullanılır. CBT, SPD’li kişilerin sorunlu düşünce ve davranışları tanımlamasına ve yeni başa çıkma becerileri geliştirmesine yardımcı olabilir. Grup terapisi, insanların kişilerarası becerileri uygulamalarına yardımcı olabilir.
Bire bir terapi, bu durumdaki insanlar için korkutucu görünebilir çünkü çok fazla sosyal etkileşim gerektirir. Bu tür tedaviler, ruh sağlığı uzmanları çok fazla zorlamaktan kaçınmaya özen gösterdiğinde ve danışanlar aşırı baskı ve duygusal taleplerle karşı karşıya kalmadığında en etkili olabilir.
Tedavi için psikiyatri doktorundan ya da psikolog desteği almanız gerekmektedir. Sizler için her iki alanda da liste hazırladık.
Yorum Yapın