Özgüven Eksikliği Belirtileri ve Tedavisi

Özgüven arkadaşlık ilişkilerinde, karşı cinsle olan ilişkilerde ve kariyerimizde karşımıza çıkan bir olgudur. Özgüven hayatımız için oldukça önemli olan duyguların başında gelir. Özgüvenli insanlar dimdik bir şekilde durur ve konuşurken insanların gözlerine bakar. Ayrıca özgüvenli kişi kendisini oldukça rahat hisseder. Yeterli özgüvene sahip olan insanlar kendisinin net bir şekilde ifade eder. Hedeflerine emin adımlarla ilerler ve kararlarını tereddüt etmeden verir. Özgüven sayesinde insanlar hata ve yanlış yapsalar bile bu durumlardan ders çıkararak yoluna devam ederler. Ancak özgüven eksikliği bireylerin kendisi olmasını engelleyen en önemli faktörlerden birisidir.

Özgüven Eksikliği Nedir?

Özgüven eksikliği yaşayan kişiler kendisine olan güvenlerini kaybeder. Bu durum kişinin sosyal yaşamına, kendisine ve geleceğe olan inancının zayıf olduğu anlamını da taşır. Özgüven problemi insanın ailesi, sosyal yaşantısı ve kariyerini çıkmaza sokan ciddi bir sorundur. Ancak özgüven sorunu farklı nedenlerle ortaya çıkar. Bu nedenle her özgüvensizlik yaşayan insan aynı şekilde düşünmez. Örnek olarak fiziksel özellikleri nedeniyle özgüven problemi yaşayan birisi ile ekonomik sebeplerle özgüven problemi yaşayan insanlar birbirinden farklıdır. Fiziksel özellikleri nedeniyle kendine güvenini kaybetmiş olan insanlar, kendilerini olumsuz değerlendirir. Ayrıca diğer kişilerin onu beğenmeyeceğini düşünür. Ekonomik nedenlerle kendisine güvenmeyen birisi ise risk almakta oldukça çekinir.

Genel anlamda özgüven eksikliği kişinin kendisine ve becerilerine olan inancının tam olmaması olarak görülebilir.

Özgüven Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Özgüven problemi yaşayan kişiler bu durumu davranışlarına ve yaşantısına aktarır. Ancak her kişide bu durumun ortaya çıkma nedeni farklı olduğundan gösterilen belirtileri de farklıdır. Özgüven eksikliği yaşayan birisinin genel anlamda kendisiyle ilgili olumsuz yargılar taşıdığı söylenebilir. Özellikle kendisini değerlendirirken acımasız davranması gibi bir durum söz konusudur. Temel olarak gösterilen özgüven eksikliği belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Duygusal anlamda yoğun kırılganlık ve diğer insanlara karşı güvensizlik,
• Geleceğe yönelik yüksek düzeyde duyarsızlık ve öfke duyma,
• Diğer insanlarla az konuşma ve az paylaşımda bulunma,
• Olaylara ve yaşama genel olarak olumsuz yönlerinden bakma,
• İçe kapanık bir duygu durum içerisinde bulunma,
• Kendisini değersiz ve yetersiz hissetme,
• Diğer insanların arasına çıkmada ve kalabalığa karışmada güçlük çekme,
• Sürekli mutsuzluk duygusu içinde olma ve hayattan yakınma,
• Hayal kurma becerilerinin kaybedilmesi,
• Yeni insanlarla tanışmada zorluk çekme,
• Hayatını değiştirme ve yeniliklere açık olmada güçlük bu belirtiler arasındadır.

Bahsedilen bu belirtiler herkeste aynı şekilde ve türde ortaya çıkmaz. Bu belirtilerin gösterildiği yoğunluk ve en çok ortaya çıktığı ortamlar farklı olabilir. Kişilerin kendilerini olumsuz yargıladığı alanlar genel olarak harekete geçmekte zorlandığı yerler olacaktır.

Özgüven Eksikliği Neden Olur?

Kişilerde kendisine ve çevresine güven duygusu bebeklik çağlarından itibaren gelişmeye başlar. Özellikle de özgüven eksikliği nedenleri için 0-2 yaş grubu güven duygusu açısından kritik dönemdedir. Bu dönemde bebekle yeterince ilgilenmek ve ihtiyaçlarını karşılamak güven duygusunun temelini atmada oldukça önemlidir. Ancak çocuklar 2 yaşından sonra girişimlerde bulunmaya ve bağımsız hareket etmeye başlarlar. Çocukların bağımsız hareket etmesi ve yeni girişimlerde bulunması desteklenmediği zaman özgüven problemi açığa çıkar. Özellikle çocuğun çevreyi keşfetmeye başladığı dönemde bağımsız hareketlerini desteklemek, özgüven duygusu açısından oldukça önemlidir. Bu durum özgüven açısından en kritik olan olaydır. Özgüven eksikliği sorununun bunun dışındaki temel nedenleri arasında şunlar yer alır.

Aşırı Baskıcı Aile Tutumu: Ailenin çocuğun tüm davranışlarına karşı baskıcı bir şekilde yaklaşması özgüveni zedeleyen en önemli faktörlerden biridir. Çocuğu sürekli engellemek kendisiyle ilgili olumsuz yargılar geliştirmesine neden olur. Bu nedenle çocuğun hareketleri belirli kurallarla sınırlandırılmalı ancak bu sınırlar çocuğa özerklik de katmalıdır. Aşırı derecede özgüvensizlik baskıcı tutumun bir ürünüdür.

Tutarsız Anne Baba Tutumu: Anne ve babalar arasında davranışlarla ilgili farklılıkların olması çocuk da güven problemini oluşturur. Anne ya da babadan birisi hoşgörülü diğeri çok katı olduğu durumlarda çocuk nasıl hareket edeceğini bilemez. Bu nedenle de çocukta özgüven problemi gelişmeye başlar. Davranışları nedeniyle bazen ödüllendirilen bazen de cezalandırılan çocuk davranışları hakkında yeterli bilgi edinemez.  

Eleştirici ve Yargılayıcı Dil: Kişinin çevresinden sürekli eleştirici ve yargılayıcı bir şekilde geri dönüşler alması özgüveni zedeler. Özellikle anne babaların eleştirici dil kullanmamaları gerekir. Ayrıca kişinin arkadaş çevresi ya da öğretmenleri bu dille çocuğa yaklaşıyorsa özgüven problemi oluşabilir.

Olumsuz Benlik Algısı: Benlik kişinin kendisini değerlendirmesidir. Kişi kendisini olumlu ve yeterli gördüğü zaman özgüven duygusu yüksek düzeyde gelişir. Ancak kişi kendisini değerlendirirken yetersiz ve sevilmeye layık olmayan şekilde gördüğünde özgüven eksikliği ortaya çıkacaktır.

Özgüven Eksikliği Tedavisi

Kişinin benlik algısı ve saygısı kişilikle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle özgüven eksikliği yaşandığında mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır. Özgüven eksikliğini gidermek amacıyla uzman ve yetkin bir psikologdan destek almanız gerekir. Özgüven eksikliği tedavisi için genel olarak psikoterapi teknikleri uygulanmalıdır. Bu teknikler şu şekilde sıralanabilir:

Bilişsel Davranışçı Psikoterapi: Bu terapi tekniği sayesinde kişi yaşamı kendisini ve diğer insanları farklı şekilde algılar. Bilişsel davranışçı terapi ile kişinin daha rasyonel bakması ve olumsuz algılarını değiştirmesi amaçlanır.

Dinamik Psikoterapi: Bu terapi tekniğinde bireyin geçmiş yaşamından bugününe kadar olan yaşantıları ve davranışları yeniden ele alınır. Bireyde devam eden davranış kalıpları ve olay döngüleri yeniden işlenir.

EMDR: Bu terapi tekniği daha çok travma nedeniyle özgüven sorunları yaşayan kişiler için kullanılır. Genel olarak kişinin kendisi ile ilgili duyarsızlaştırma teknikleri tercih edilir.

Yazar: Uzman Psikolojik Danışman Caner Öztopçu

Özgüven eksikliği tedavisi için Türkiye’nin sağlık ve doktor arama platformu DoktorBilgini.com ile şehrinizde bulunan psikolog ve psikiyatri doktorlarını inceleyebilir, yorumları okuyup randevu alabilirsiniz.

İlgili Yazılar

Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir? 10 Adım